CIS - Centro de Investigaciones Sociológicas

1 Sarrera

Kontsumitzaileen Konfiantza Indizearen (KKI) helburua herritarren kontsumo-jokabideak aurreikustea da. Beraz, bere eraikuntza batez ere kontsumitzaileen pertzepzioei buruzko galderetan oinarritzen da, bai azken garapen ekonomikoei buruz (6 hilabete) bai etorkizun hurbilean izan dezaketen garapen potentzialari buruz (6 hilabete). KKI, CISek (Kontsumitzaileen Konfiantza Sustatzeko Batzorde Nazionala) egindakoa —eta 2011ko azarora arte Kreditu Ofizialeko Institutuak (ICO) egiten zuena—, Michigango Unibertsitateak eta Estatu Batuetako Conference Board-ek garatutakoetan du oinarri metodologiko nagusia.

2 Inkesta

2004ko irailetik 2012ko martxora, CISa garatu zen telefonoz egindako hileroko iritzi-inkesta batean oinarrituta, Espainian bizi diren 16 urte edo gehiagoko 1.000 pertsonaz osatutako lagin adierazgarri bati galdetegi estandarizatu bat erabiliz. 2012ko apiriletik aurrera, CISek laginaren garapen-irizpideak partzialki aldatzea erabaki zuen, egiten dituen gainerako ikerketetara egokitzeko. Laginaren tamaina 1.200 elkarrizketara igo zen, 16 urte edo gehiagoko pertsonekin, bi etapako eta estratifikatutako laginketarekin jarraituz.

Aldaketa hauek gorabehera, laginak estaldura-galeraren arazo gero eta handiagoa aurkeztu zuen, elkarrizketa guztiak eta etxe eta banakoen hautaketa linea finkoen bidez egin baitziren. Laginketa-metodo honekin, 2012an, ikerketak biztanleriaren % 81,7ra iritsi zen, etxean telefono mugikorra zuten eta linea finkorik ez zuten bizilagunen % 17,8 kanpoan utziz. Beraz, 2013ko maiatzetik aurrera, ICC lagina 1.400 elkarrizketara handitu zen, etxean telefono mugikorra baina linea finkorik ez zuten pertsonekin egindako 230 elkarrizketa eta etxean linea finkoa zuten pertsonekin egindako 1.170 elkarrizketatan banatuta. Horrela, IKT-Etxebizitzen estaldura % 99,5ekoa zen garai hartan, aurreko % 81,7aren aldean.

Hala ere, linea finkorik gabeko etxebizitzen kopuruaren etengabeko hazkundeak 2013an hartutako lagin-diseinua aldizka berrikusi behar du. Hori dela eta, 2014an, CISek 1.510 elkarrizketako lagin-tamaina ezartzea erabaki zuen, 1.200 elkarrizketa linea finkoa duten etxebizitzetarako eta 310 linea finkorik gabeko etxebizitzetarako. Ondoren, 2018an, lagin-tamaina osoa 2.200 elkarrizketara handitu zen. Horrela, 2018ko irailean, lagina 2.200 elkarrizketaz osatuta dago: 1.752 linea finkoa duten etxebizitzetarako eta 448 linea finkorik gabeko etxebizitzetarako. 2020ko irailean, lagin-tamaina 3.000 elkarrizketara handitu zen, hasieran 2.287 elkarrizketa linea finkoa duten etxebizitzei eta 713 telefono mugikorra bakarrik duten etxebizitzei banatuz. Banaketa hau eskuragarri dauden biztanleria-datu berrien arabera aldatu da, eta azken aldaketa 2024ko azaroan egin zen, banaketa telefono finkoa duten etxeekin egindako 1.638 elkarrizketatan eta telefono mugikorra bakarrik duten etxeekin egindako 1.362 elkarrizketatan ezarriz.

Laginketa-prozedura apur bat desberdina da erabilitako telefono motaren arabera. Linea finkoetarako, laginketa estratifikatua erabiltzen da. Estratu bakoitzean, etxeko telefono-zenbakia ausaz hautatzen da eskuragarri dauden telefono-zerrendetatik, eta ondoren, banakoak hautatzen dira sexuaren eta adinaren araberako gurutzaketa-kuoten arabera, baita jardueraren arabera ere (enplegatua, langabezian edo inaktibo). Telefono mugikorretarako, ausazko zenbakien markaketa (AZE) erabiltzen da, linea finkoetarako bezalako kuota berdinak aplikatuz banakoak hautatzeko.

Estratuak 17 autonomia erkidegoak gurutzatuz osatzen dira, Ceuta eta Melillako hiri autonomoekin batera, udalerrien habitataren tamaina 7 kategoriatan banatuta: 2.000 biztanle edo gutxiago; 2.001etik 10.000ra; 10.001etik 50.000ra; 50.001etik 100.000ra; 100.001etik 400.000ra; 400.001etik 1.000.000ra; eta 1.000.000 biztanle baino gehiago. Lagin osoaren errore-marjina eta ausazko laginketa sinplearen hipotesipean % +1,8koa da, % 95eko konfiantza-tarte baterako eta ziurgabetasun maximoa suposatuz (p=q=0,5).

Telefono bidezko elkarrizketak astelehenetik larunbatera egiten dira, goizeko 9:30etatik gaueko 9:30etara, igandeak eta jaiegunak saihestuz. Landa-lana hilabete bakoitzaren bigarren seihilekoan hasten da.

Erabilitako galdetegiaren egitura lau galdera-taldetan bana daiteke:

• ICC kalkulatzeko erabilitako galderak (galderak: 3, 7, 8, 9, 12 eta 14)
• ICC kalkulatzeko erabilitako galderei erantzunak azaltzeko galderak (galderak: 4a, 4b, 13a eta 13b)
• Emaitza den ICC interpretatzen lagun dezaketen galderak (galderak: 1, 2, 5, 6, 10, 11, 15, 16, 17 eta 18)
• Galdera soziodemografikoak: adina, sexua, hezkuntza, lanbidea, etxeen egitura, diru-sarrerak, posizio ideologikoa, botoa, etab.

3 ICCren eta bere osagaien kalkulua

ICC bi indize partzialez osatuta dago:

• Uneko Egoeraren Indizeak kontsumitzaileek uneko egoera ekonomikoari buruz duten balorazioa adierazten du, duela sei hilabeteko egoerarekin alderatuta. Galdera hauei emandako erantzunen banaketatik kalkulatzen da:
  • Zure ustez, zure familiaren/etxeko egoera ekonomikoa duela sei hilabete baino hobea edo okerragoa da?
  • Uste duzu Espainiako egoera duela sei hilabete baino hobea edo okerragoa dela lana aurkitzeko edo hobetzeko?
  • Espainiako ekonomiaren egungo egoera duela sei hilabete baino hobea edo okerragoa dela uste duzu?
• Itxaropenen Indizeak kontsumitzaileen egoera ekonomikoaren aurreikuspena islatzen du sei hilabete barru. Galdera hauei emandako erantzunen banaketatik kalkulatzen da:
  • Uste duzu sei hilabete barru Espainiako egoera orain baino hobea edo okerragoa izango dela lana aurkitzeko edo hobetzeko?
  • Uste duzu zure etxeko egoera sei hilabete barru oraingoa baino hobea edo okerragoa izango dela?
  • Uste duzu Espainiako ekonomia sei hilabete barru hobea edo okerragoa izango dela orain baino?

Indize partzial bakoitza (egungo egoera eta itxaropenak) urrats hauen emaitza da:

1. Adierazitako galdera bakoitzerako, hobekuntza adierazten duten erantzunen ehunekoaren eta okerrera adierazten duten ehunekoaren arteko aldea lortzen da. Beste erantzun posibleak ("berdina", "ez dakit" eta "erantzunik ez") ez dira kalkuluan kontuan hartzen. Beraz: "hobeak" diren erantzunen ehunekoa ken "okerrago" diren erantzunen ehunekoa.
2. Gehitu 100 lehen urratsean lortutako emaitzari. Horrela kalkulatzen da galdera bakoitzaren emaitza.
3. Indize partzial bakoitza (egungo egoera edo itxaropenak) hura osatzen duten hiru galderen emaitzen batez besteko aritmetiko gisa kalkulatzen da. Horrela, egungo egoeraren indize partziala honela konfiguratzen da:
   1. % “hobeto” - % “okerragoa” galderari: Uste duzu zure familiaren/etxeko egoera ekonomikoa duela sei hilabete baino hobea edo okerragoa dela?
   2. % “hobeto” - % “okerragoa” galderari: Uste duzu Espainiako egoera lana aurkitzeko/hobetzeko duela sei hilabete baino hobea edo okerragoa dela?
   3. % “hobeto” - % “okerragoa” galderari: Espainiako ekonomiaren egungo egoera duela sei hilabete baino hobea edo okerragoa dela uste duzu?
   Uneko Egoeraren Indizea = [(A+100)+(B+100)+(C+100)] / 3

Azkenik, ICC lortzeko, bi indize partzialen (egungo egoera eta itxaropenak) batez besteko aritmetikoa kalkulatzen da:

Beraz, KKIren balioa 0tik hasten da, erantzule guztiek kontuan hartutako sei galderei "txarrena" erantzun dietenean, eta 200era, erantzule guztiek sei galdera horiei "onena" hautatu dietenean. Tarte hori kontuan hartuta, KKIk bere oreka puntua 100ean ezartzen du; zifra horren azpitik dauden balioek jarduera ekonomikoaren pertzepzio txarra adierazten dute, eta 100etik gorako balioek pertzepzio ona. Hala ere, balio horietatik haratago, KKIk etxebizitzen kontsumoaren igoerak edo jaitsierak aurreikustea du helburu, kontabilitate nazionalak eta beste iturri estatistiko batzuek atzerapen handiagoarekin neurtuta. Aldaera hauek hartutako erreferentzia puntuaren araberakoak ere badira.